Er is iets raars aan de hand met de carrière van David Cronenberg. Een contradictie. Spreek gerust van een anachronisme. De Canadese regisseur is al meer dan 30 jaar de meester van de body horror. In zijn cinema crasht het lichaam met hoogtechnologische innovaties. In The Fly bijvoorbeeld behandelde hij moleculaire transportatie. In Videodrome en Existenz vervagen de grenzen tussen het menselijk lichaam en virtuele wereld. The Guardian vroeg hem enkele weken geleden of hij niet beter een patent had genomen op zijn 'uitvindingen', in plaats van er films over te maken. Cronenberg: 'Wie weet. In Rabid uit 1977 was ik al bezig met stamcelonderzoek. En sommigen zien in Videodrome uit 1983 een voorloper van het internet.'
De laatste films van de regisseur peilen daarentegen almaar dieper naar algemeen-menselijke, morele dilemma's in plaats van de toeschouwer te trakteren op futuristische doembeelden. Vreemd genoeg lijkt daarmee eveneens de filmtaal van Cronenberg te stagneren. Bij A History Of Violence en nu ook bij zijn recente Eastern Promises heb je soms de indruk naar een prent van de jaren 80 te kijken. Bij Eastern Promises lijkt dat op het eerste gezicht verantwoord. Het verhaal speelt in een Oost-Europees milieu en Cronenberg wijst ons efficiënt op de kitsch die daar thuishoort. Bovendien verhoogt hij zo het realiteitsgehalte. Van glamour is in de buitenwijken van Londen weinig sprake en de regisseur drijft de identificatie zo ten top. Laten we bovendien niet vergeten dat hij zopas de geweldscène van het jaar heeft gefilmd. Bij Cronenberg zijn vecht- en moordscènes zo rauw-realistisch dat je niet anders kunt dan de ogen te sluiten.
De beruchte badhuisscène in Eastern Promises deed me letterlijk dubbelplooien. Cronenberg verheerlijkt geweld niet zoals dat in Hollywood op een gratuite manier gebeurt. Integendeel. Het komt sporadisch aan bod en hij toont het zoals het is: één uithaal met een mes volstaat om een leven te beëindigen. Cronenberg stuurt je verbouwereerd naar huis. Met een gevoel van ondraaglijke kwetsbaarheid. Dodelijk gevaar kan elk moment toeslaan. Alle lof dus voor de regisseur. Maar waarom is Eastern Promises dan geen meesterwerk? Omdat er onder andere iets schort aan de acteerprestaties. De Russische maffiabaas krijgt voor mijn part een Oscar. Zelden zo'n misleidend personage gezien: in zijn restaurant is hij de beminnelijke opa en meesterkok, na de uren verkracht hij minderjarige meisjes uit zijn eigenste prostitutienetwerk. Maar bij de andere personages loopt het soms grondig mis.
Reacties zijn herhaaldelijk zo over the top, dat ik mensen in de zaal hardop hoorde zuchten. Op een bepaald moment dacht ik trouwens dat de projectionist zich van reel vergiste: scènes worden abrupt afgebroken, verhaallijnen lopen verloren of leiden letterlijk en figuurlijk naar een dead end. Bovendien worden bepaalde handelingen te weinig gemotiveerd of ze zijn ronduit ongeloofwaardig. Dat is heel jammer, want Eastern Promises is waarschijnlijk, ondanks alle mankementen, de beste film die je op dit moment in de zalen kan zien. Je krijgt echter de indruk dat Cronenberg zijn verleden van 'B-film'-regisseur niet krijgt afgeschud. Geef hetzelfde narratief materiaal aan een figuur als David Lynch en hij boetseert het tot een duister en visueel spervuur. Maar dan moest je misschien wel de bloedstollende saunascène missen. En het verderfelijkste filmpersonage sinds Hannibal Lecter.
4 opmerkingen:
Ik vond Eastern Promises een goede film. De mankementen zijn mij niet echt opgevallen. Alleszins beter dan A History of Violence waarin vooral Maria Bello extreem slecht acteert.
Bij A History of Violence viel het me inderdaad nog meer op. Maar had je soms niet het gevoel naar een weekendfilm te kijken? Je voelt dat er iets schort, maar het is moeilijk in woorden te vatten. Voor mij hoeft een film niet afgelikt te zijn. Integendeel! Maar als een regisseur me niet doet vergeten dat ik naar een constructie kijk, stoor ik me eraan. Zeker bij een thriller als Eastern Promises, die wel die intentie heeft. Soms dacht ik: deze twee scènes passen gewoon niet na elkaar. En de beelden van de hooligans op weg naar een wedstrijd leken me plots zo'n stijlbreuk met de rest van de film. Een mash up van Ken Loach en The Godfather of zoiets. Tussen haakjes, Simon: als je de behoefte voelt om ons deelachtig te maken aan een recent artistiek feit, houd je dan vooral niet in. Dat is de bedoeling van deze blog. Stuur je tekst naar zwartevijvers@gmail.com. Journalistieke vrijheid en anonimiteit verzekerd.
Binnenkort ga ik weer eens langs bij de Antwerpse galerijen. Ik zal me dan misschien aan een bespreking wagen.
Een reactie posten