“Uw ogen, mijn liefste, wedijveren met de zon in schoonheid en in helderheid; de mijne daarentegen zijn vervuld van zo’n verrukking dat zij in tranen smelten wanneer zij de uwe ontmoeten.” Dit zijn woorden van Luis de Camões, een van Portugals grote dichters. Zijn epos Os Lusiadas is niet alleen de bakermat van de Lusitaanse poëzie, maar ook van het Portugese zelfbewustzijn. Portugese ogen zijn niet gericht op het vasteland, maar over de oceaan heen op andere horizonten en culturen. En waarop is ónze blik gericht? Dat is de eerste vraag die in mij opkomt bij het lezen van dit citaat uit het rijke anekdotische boek Dertig jaar verslaafd aan Lissabon van Paul Van Nevel. Misschien is de zoektocht naar een antwoord op deze vraag vandaag de dag niet zo misplaatst. Probeer het eens.
In een ver en rijk verleden stonden onze gewesten – de toenmalig Zuidelijke Nederlanden welteverstaan – in het middelpunt van de Europese belangstelling. Niet met de hoofdstad van Europa, maar met de twee handelsmetropolen Antwerpen en Brugge. Meestal wordt hierbij onmiddellijk en uitsluitend gedacht aan de schilderkunst, die in de vorm van de Vlaamse Primitieven een groot aanzien genoot. Toevallig ook in Portugal. Literatuur, in de vorm van filosofie – in die tijd nog de dienstmaagd van de theologie -, durft men al eens te vergeten. En dan waren er ook nog de Vlaamse Polyfonisten. De beroemdste, meest begaafde en meest veelzijdige onder hen, geboren echter in Bergen, was Orlando di Lasso.
Met het pas verschenen La Quinta Essentia brengt Paul Van Nevel en zijn Huelgas-ensemble een zoveelste pareltje uit onze rijke polyfone geschiedenis. De cd werd niet opgenomen in een of andere Vlaamsche dorpskerk, maar in het Convento dos Barbadinhos te Lissabon. Op zoek naar de kwintessens van ons bestaan. Doorheen de muziek van Orlandus Lassus, Thomas Ashewell en Giovanni Pierluigi da Palestrina probeert Van Nevel de drie grote stijlen van de Renaissance met elkaar te vergelijken. Muziek die teruggaat naar de essentie zelf, zonder gebruik van enig ander instrumentarium dan de menselijke stem om de goddelijke genade af te smeken. Ook hier kan menige traan vallen. Portugezen hebben daarvoor een bijna onvertaalbare term: Saudade. Want, geef toe, onze ogen hebben zich stilaan afgesloten voor al het vreemde dat op ons af komt. Onze tranen zijn opgedroogd en hebben plaats gemaakt voor een kille zakelijkheid. Op alle vlak. Miserere nobis. (P)
1 opmerking:
P, ik moet toegeven dat ik al een behoorlijke collectie Paul Van Nevel-cd's in huis heb, maar niets haalt het van het Huelgas Ensemble in levende lijve op het podium. Een sublieme dirigent, die paul Van Nevel. En vooral: een levenskunstenaar. Van deze nieuwe uitgave wist ik niks. Ik vrees dat je me verleid hebt tot de uitgave van een kleine 20 euro. Tenzij ik de cd ergens kan lenen natuurlijk...
Een reactie posten